Hayati Esen
Amerika Birleşik Devletleri’nin Yeşil Kuşak Projesi, Soğuk Savaş döneminde Sovyet etkisini sınırlamak amacıyla İslam dünyası üzerinde bir nüfuz alanı oluşturmayı hedefleyen bir stratejik girişimdi. Ancak, bu projenin etkileri ve sürdürülebilirliği konusunda günümüzde çeşitli soru işaretleri bulunmaktadır. ABD, bu projeyi bilinçli olarak sonlandırmayı mı amaçlıyor? Yoksa Ortadoğu’yu ve dolaylı olarak İsrail’i, Rusya örneğinde olduğu gibi bitmek bilmeyen çatışmaların içine mi çekiyor? Bu durum, bölgeyi daha büyük bir kaosa sürükleyebilir ve Ortadoğu’yu giderek daha “girilemez” bir alan haline getirebilir.
Ortadoğu’da Kaos ve Küresel İstikrarsızlık
Ortadoğu’da artan istikrarsızlık, yalnızca bölgesel bir kriz değil, aynı zamanda küresel güvenlik için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Bölgedeki kaosun genişleyerek Afrika’ya yayılma ihtimali oldukça yüksektir. Afrika’nın kırılgan yapıları, Ortadoğu’daki kaosun etkilerini daha da derinleştirerek kıtada yeni çatışmaların patlak vermesine neden olabilir.
Avrupa da bu gelişmelerden muaf kalmamaktadır. Her geçen gün, kıta daha istikrarsız bir yer haline gelirken, Ortadoğu’daki krizlerin Avrupa üzerindeki etkisi giderek artmaktadır. Göç, terörizm ve enerji güvenliği gibi konular, Avrupa’nın siyasi ve ekonomik yapısını tehdit eden unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır.
Rusya’nın 2022 yılında Ukrayna’ya yönelik başlattığı işgal girişimi, Avrupa’nın siyasi, askeri ve ekonomik dengelerini derinden sarsmış ve kıtanın gelecek yüzyıldaki rolü konusunda ciddi endişeler doğurmuştur. Bu savaş, sadece doğrudan çatışma alanında değil, Avrupa’nın genel istikrarı üzerinde de uzun vadeli etkiler bırakmaktadır. Avrupa, savaşın etkileriyle mücadele ederken, gelecekteki küresel siyasetin belirlenmesinde yetersiz kalabileceğine dair güçlü işaretler bulunmaktadır.
Siyasi İstikrarsızlık ve Güç Dağılımı
Rusya-Ukrayna Savaşı, Avrupa’nın siyasi birliğini ve karar alma mekanizmalarını ciddi biçimde zorlamıştır. Avrupa Birliği (AB), savaş karşısında ortak bir duruş sergilemekte zorlanmış, üye devletler arasında stratejik çıkar farklılıkları daha belirgin hale gelmiştir. Özellikle enerji politikaları, savunma harcamaları ve Rusya’ya yönelik yaptırımlar konusunda yaşanan anlaşmazlıklar, Avrupa’nın siyasi bütünlüğünü tehdit etmektedir. Bu durum, Avrupa’nın küresel arenada etkin bir aktör olma kapasitesini sorgulatan en önemli faktörlerden biridir.
Ekonomik Zorluklar ve Enerji Güvenliği
Rusya-Ukrayna Savaşı, Avrupa ekonomisini de önemli ölçüde etkilemiştir. Rusya’ya uygulanan yaptırımlar ve enerji arzındaki kesintiler, kıtada enerji güvenliği krizine yol açmıştır. Avrupa, özellikle doğalgaz ve petrol konusunda Rusya’ya bağımlı olduğu için, bu bağımlılığın azaltılması yönünde acil adımlar atılmak zorundadır. Ancak bu dönüşüm süreci, ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir ve enerji fiyatlarının uzun süre yüksek kalmasına neden olabilir. Ayrıca, savaşın tetiklediği enflasyonist baskılar, Avrupa ekonomilerinde sosyal huzursuzluk riskini artırmaktadır.
Avrupa’nın Gelecek Yüzyıldaki Rolü
Tüm bu zorluklar, Avrupa’nın gelecek yüzyılda küresel siyaseti belirlemede zayıf kalabileceğine işaret etmektedir. Kıtadaki siyasi parçalanma, askeri yetersizlikler ve ekonomik zorluklar, Avrupa’nın uluslararası arenadaki etkisini azaltma potansiyeline sahiptir. Eğer Avrupa, bu sorunları çözmekte başarılı olamazsa, kıta yeni güç dengelerinde daha pasif bir rol oynamak zorunda kalabilir. Bu durum, Avrupa’nın yalnızca kendi iç sorunlarıyla meşgul bir bölge haline gelmesine yol açabilir ve küresel siyasetteki liderlik iddiasını yitirmesine neden olabilir.
Asya’da Beklenen Çatışmalar
Bu süreçte, Asya da jeopolitik gerilimlerden nasibini alabilir. Japonya-Çin rekabeti veya Hindistan-Çin sınırında yaşanan yıllık gerilimler, bölgedeki istikrarı tehdit eden potansiyel çatışma alanları olarak öne çıkmaktadır. Özellikle, Hindistan ve Çin arasındaki sınır kavgalarının alevlenmesi, Asya’da yeni bir güç dengesizliği yaratabilir.
ABD’nin bu bölgelerdeki stratejik hedefleri, küresel düzeydeki istikrarı koruma veya kaosu yönetme niyetine bağlı olarak değişebilir. Bununla birlikte, uluslararası sistemin mevcut yapısı içinde, bu tür bölgesel çatışmaların küresel istikrarı ciddi biçimde tehdit edeceği ve geniş çaplı sonuçlar doğuracağı açıktır. Bundan sonra ne olacağını zaman gösterecek, ancak mevcut işaretler dünya genelinde daha büyük ve karmaşık bir dizi krizin habercisi olabilir.
Türkiye’nin AB Üyeliği: Jeopolitik Denge ve Stratejik Seçimler
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyeliği, sadece Türkiye için değil, Avrupa için de derin stratejik değişimlere yol açabilecek bir hamledir. Bu olasılık, Avrupa’nın güneydoğu sınırında yeni bir güç dengesi yaratırken, Türkiye’nin Rusya ve Çin gibi küresel güçlerle ilişkilerinde de ciddi sonuçlar doğurabilir.
Avrupa’da Denge Değişiklikleri
Türkiye’nin AB’ye katılması, Avrupa’da güç dengelerini önemli ölçüde değiştirebilir. Türkiye’nin coğrafi konumu, askeri kapasitesi ve stratejik önemi, Avrupa’nın güvenlik ve dış politikalarında büyük bir etki yaratacaktır. AB, Türkiye’nin üyeliği ile birlikte Ortadoğu, Kafkaslar ve Doğu Akdeniz gibi kritik bölgelerde daha etkili bir aktör haline gelebilir. Bu, Avrupa’nın enerji güvenliği, Göç yönetimi ve terörle mücadele gibi alanlarda daha güçlü bir konuma gelmesine yardımcı olabilir.
Ancak, bu süreç Türkiye için bazı riskleri de beraberinde getirecektir. AB üyeliği, Türkiye’yi Rusya ve Çin gibi büyük güçlerle siyasi ve askeri olarak karşı karşıya getirebilir. Türkiye, AB üyesi olarak, Batı’nın Rusya’ya ve Çin’e karşı izlediği politikalara daha fazla entegre olmak zorunda kalacak ve bu da Ankara’nın Moskova ve Pekin ile olan ilişkilerini karmaşıklaştırabilir.
Türkiye’nin Rusya ve Çin ile Karşı Karşıya Gelme Riski
Türkiye, AB üyesi olarak Batı ittifakının bir parçası haline geldiğinde, özellikle Rusya ile daha doğrudan bir rekabet içine girebilir. 1950’li yıllarda olduğu gibi, Türkiye’nin bir kez daha Rusya ile Batı arasındaki gerilimde ön cephede yer alma ihtimali, Ankara için ciddi bir stratejik karar olacaktır. Ancak, günümüz koşullarında Türkiye’nin mevcut siyasi duruşu, bu tür bir pozisyonu benimseme konusunda tereddütlü olduğunu göstermektedir.
Öte yandan, Çin ile olan ilişkiler de bu süreçte zorluklarla karşılaşabilir. Türkiye, Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında önemli bir ortak olarak görülürken, AB üyeliği sonrası bu ilişki yeniden şekillenebilir. Türkiye’nin AB ve NATO’nun Çin’e yönelik politikalarına uyum sağlaması, Ankara-Pekin ilişkilerini olumsuz etkileyebilir.
ABD’nin Beklentileri ve Türkiye’nin Stratejik Seçimi
Türkiye’nin AB üyeliği sürecinde, ABD’nin beklentileri de kritik bir rol oynayacaktır. ABD, Türkiye’nin Batı ittifakı içinde daha güçlü bir yer almasını desteklerken, aynı zamanda Türkiye’nin Rusya ve Çin ile karşı karşıya gelmesini de arzu edebilir. Bu, Washington’ın küresel güç mücadelesinde Türkiye’yi bir denge unsuru olarak kullanma stratejisiyle uyumludur. Ancak, Türkiye’nin bu rolü üstlenip üstlenmeyeceği, Ankara’nın kendi stratejik çıkarlarına ve mevcut siyasi duruşuna bağlıdır.
Türkiye, hem Batı ittifakının bir parçası olarak hem de kendi ulusal çıkarlarını gözeterek bir denge politikası izlemeye çalışmaktadır. Bu çerçevede, Türkiye’nin AB’ye üyelik sürecindeki nihai kararı, sadece ekonomik ve siyasi avantajlara değil, aynı zamanda bu üyeliğin getireceği jeopolitik risklerin dikkatli bir şekilde değerlendirilmesine dayanacaktır.
