editor
Ermenistan Ulusal Bilimler Akademisi ve Münster Üniversitesi‘nden Arkeologlar, antik Artaxata şehrinde daha önce bilinmeyen bir erken Hristiyan kilisesinin kalıntılarını keşfettiler. Buluntu, haç biçiminde uzantılara sahip sekizgen bir yapıyı içeriyor. Ekip, kilisenin bazı bölümlerini kazdı ve jeofizik yöntemlerle inceledi.
Münster Üniversitesi’nden Profesör Achim Lichtenberger, “4. yüzyıla ait bu yapı, ülkede arkeolojik olarak belgelenen en eski kilise olup, Ermenistan’daki erken Hristiyanlık için sansasyonel bir kanıttır” diye belirtti.
Ermenistan Ulusal Bilimler Akademisi’nden Dr. Mkrtich H. Zardaryan ise, “Sekizgen kiliseler burada daha önce bilinmiyordu, ancak bu yapı tarzı, 4. yüzyılda Doğu Akdeniz bölgesinde ortaya çıkan yapılardan çok iyi biliniyor” diye ekledi.
Tipolojik olarak buluntu, erken Hristiyan anıtsal yapılarıyla örtüşüyor. Araştırmacılar, haç şeklindeki uzantılarda bulunan ahşap platformların kalıntılarını radyokarbon yöntemiyle 4. yüzyılın ortalarına tarihlendirdiler.
Yaklaşık 30 metre çapındaki sekizgen yapının basit bir harç zemini ve terrakota kiremitleri vardı. Bulunan mermer kalıntıları, yapının Akdeniz’den ithal edilen bu malzemeyle görkemli bir şekilde dekore edildiğini gösteriyor. Alman-Ermeni araştırma ekibi, Eylül ayından bu yana Ermenistan’da çalışmalarını sürdürüyor. Kazılarına devam edecek olan ekip, kilisenin kime adandığı da dahil olmak üzere yeni keşifler yapmayı umuyor.
Efsaneye göre, 301 yılında Gregory the Illuminator, Ermeni Kralı III. Tiridates’i Artaxata’da Hristiyanlığa döndürerek Ermenistan’ı dünyanın ilk Hristiyan devleti yaptı. Ortaçağdan kalma Khor Virap manastırı, keşfedilen kiliseye sadece bir taş atımı uzaklıkta olup, bu geleneğin bir hatırlatıcısıdır.
Artaxata, Artaksiad ve Arsasid hanedanları tarafından yönetilen Ermenistan Krallığı’na başkentlik yaptı. Şehir, Helenistik dönemde önemli bir metropol haline geldi ve yaklaşık altı yüzyıl boyunca Ermenistan Krallığı’nın başkenti oldu.
Ermeni-Alman araştırma ekibi, 2018 yılından beri Ararat Ovası’ndaki Helenistik metropol Artaxata’yı keşfetmeye devam ediyor.
Kaynak: phys.org
