Dünyada iki büyük Bektaşi merkezi var. İlki Nevşehir’e bağlı Hacıbektaş ilcesi. Hünkâr Hacı Bektaş Veli’nin türbesi bu ilçede bulunuyor. Türkiye Bektaşilerini en önemli önemli ziyaret ve dini merkezi konumunda.

Bunu da Okuyun

Türkiye’nin sinir uçlarıyla kim oynuyor?

Diğeri ise Arnavutluk/Tiran‘daki Dünya Bektaşi Merkezi’dir. Ayrıca Arnavutluk’ta Berat ve Skrapar bölgesinde bir sıradağ olan Tomor Dağı antik çağdan bu yana gelip ziyaret edilen kutsal bir dağ. Arnavutluk’ta 3.5 milyon nüfusun yüzde 70’i Müslüman, bunun yarıya yakını da Bektaşi.Bu dağı Bektaşiler açısından kutsal yapan Celal Abbas, diğer ismiyle Abbas Ali türbesinin dağın zirvesinde olması.

Buradaki anma törenine katılan kadınlar “tennure” denilen yere kadar uzun, cepsiz, ilik düğmesiz beyaz bir elbise giyiyorlar. Boyunlarına, tarikata girişi simgeleyen “teslim taşı”nı asıyorlar. Erkekler ise derviş mertebesine kadar sadece “arakiye” isimli beyaz bir takke takıyorlar.

Balkan Coğrafyasında Arnavut etnisitesine kimler ne misyon yüklüyor?

Arnavutlar tüm balkanlara yayılan demografik özellik gösteriyor. Hemen her Balkan ülkesinde Arnavutlara rastlamak mümkün. Bu sayısal sıklık Arnavutlarda Büyük Arnavutluk ya da Birleşik Arnavutluk Krallığı idealini diri tutuyor.

ABD Balkan ülkelerine tesbih tanesi gibi dağılmış Arnavutları özellikle Rusya’nın arkaladığı Sırbistan’a karşı baskı unsuru görüyor ve kullanıyor.

Arnavutça (konuşma ve yazı dili) aynı zamanda Kosova’da, Karadağ’da, Sırbistan ve Makedonya’da yaşayan Arnavutlar tarafından kullanıyor ve Avrupa’da 2 milyondan fazla Arnavut yaşıyor.

Avrupa’da Müslümanların sayısal çoğunluğu açısından önemli demografik katkılar sunan Arnavutların yaygın ve yoğun yaşadıkları ülkeler Arnavutluk haricinde Kosova, Karadağ, Makedonya, Yunanistan, Bosna Hersek, Hırvatistan, Sırbistan, Slovenya, Romanya Birleşik Krallık, Almanya, İsviçre; İsveç Avusturya, Fransa ve İtalya.

Arnavut Bektaşiler uzun zamandır ABDnin radarında

ABD’nin Arnavutlara ilgisi inançlarını da kapsıyor. Özellikle Bektaşilik ABD’de bilinen ve izlenilen dini bir olgu. Mesela Bektaşi tasavvufuna ilgi duyan ABDli Masonların en tanınmışlarından, 29 Ocak 1843’te 9 çocuklu bir ailenin 7. çocuğu olarak Ohio eyaletinde dünyaya gelen Amerika Birleşik Devletleri’nin 25. Başkanı, William McKinley. Yine Bektaşîlik tarihiyle uğraşan Amerikalı Türkolog (1888-1952) John Kingsley Bırge’den de sö edilebilir.

Bektaşi Postnişini Recep Ferdi Baba…

ywAAAAAAQABAAACAUwAOw== — Recep Ferdî Baba

ABD’nin Michigan eyaletinde, Detroit’e 20 km uzaklıktaki Taylor’da Bektaşi dergahını kurup 15 Mayıs 1954’te insanlığa kapılarını açanlar Arnavutluk’tan bu ülkeye göç eden Bektaşilerdir. Bu işin mimarı ise Recep Ferdi Baba’dır.

Bu pir-i fani, Hacı Bektaş Veli’nin yolunda dünya insanlığını aydınlatmaya ant içmiş bir hak dostuydu. 30 Ocak 1949 tarihinde Mısır’da bir araya gelen Hür Dünya Babaları oy birliği ile Kaygusuz Dergâhı’nın postnişi olan Ahmet Sırrı Baba’yı Dede Baba seçmişlerdir.

Ahmet Sırrı Baba, Bektaşiliğin geleceğinden endişe duyduğu için Recep Ferdi Baba’ya Babalık icazeti vererek Amerika’ya görevli olarak göndermiştir.

ABD’nin Michigan eyaletinde, Detroit kenti yakınlarında 120 dönüm arazi üstünde kurulu Bektaşi dervişlerin yaşadığı dergâhta, 500 ağaçlı meyve bahçesi, tahıl arazileri ve bostanlar bulunuyor. Ayrıca büyük ve küçük baş hayvanlarla iki bin tavuk beslendiği gibi ürünlerin bir bölümüyle dergahın ihtiyaçları karşılanırken, artan kısmı gelir getirmek amacıyla satılıyor. Dergâh çiftliğinin ürünleri, marketlerde satışa sunuluyor.

ABD askeri üsleri her yerde

Arnavutluk’un burnunun dibinde küçük Arnavutluk sayılan Kosova’da ABD askeri üssü var. Amerikan istihbaratının Balkanlardaki en güçlü faaliyet sahası Kosova. Amerika’nın yabancı topraklarda kurduğu gelmiş geçmiş en büyük askeri üs Kosova’daki Bondsteel Camp.

Enver Hoca’nın Arnavutluk’u ne yazık ki ABD’nin arka bahçesi gibi. ABD, farklı ülkelerde kendisi ile işbirliği yapan rejim muhaliflerini Arnavutluk’ta topluyor. Bu açıdan bakıldığında Arnavutluk adeta nükleer atıkların imha edildiği tesis gibi.

ABD yönetiminin bu ülkede ilk iskân ettikleri Guantanamo hapishanesinden serbest bırakılan Uygur Türkleriydi Bunlar Arnavut istihbaratı ”SHISH”in gözetiminde, başkent Tiran yakınlarındaki bir BM mülteci kampına yerleştirilmişlerdi.

ABD’nin Arnavutluk’ta sığınmacı olarak istihdam ettiği bir başka ülke vatandaşları 1965’de Şah Muhammed Rıza Pehlevi rejimini devirme amacıyla kurulan İslamcı sosyalist örgüt, İranlı Halkın Mücahitleri/sāzmān-e mojāhedin-e khalq-e irān. Liderliğini Meryem Recevi’nin yaptığı Halkın Mücahitleri örgütü mensupları olmuştu.

Katolik Hrıstiyan Edi Rama Arnavutluk’ta Bektaşi Devleti kuruyor!

Arnavutluk Başbakanı Katolik Hrıstiyan Edi Rama’nın, New York Times’e: “Tiran’da Bektaşilere ait Müslüman bir devlet kurmayı düşünüyoruz. Bu toleransa katkı verecektir. Bunun adı, Bektaşi Tarikatının Egemen Devleti olacaktır.” açıklamasını okuyunca şaşırdım diyemem. Çünkü yukarıda ABD’nin Arnavutlar üzerinden ne yapmak istediğinden kısaca söz etmiştim.

Ancak kendisi ve danışmanlarının büyük bir kısmının Katolik Hrıstiyan olması, Edi Rama’nın Bektaşilere neden bu imkanı tanıdığını sormamızı gerektiriyor. Çünkü Edi Rama Ortodoks kökenli bir aileden gelmesine rağmen ilk iktidarında dini inancını Katolik olarak güncellemiş birisi.

Başbakan olduktan sonra kabinesindeki tüm Bakanları yanına alarak ilk ziyaretini Vatikan’a gerçekleştirdi. Ardından Papa Francis’i Arnavutluk’a davet etti ve 2014 yılında Papa Francis’in Arnavutluk’a ziyareti gerçekleşti.

Bu ziyaret sırasında Arnavutluk Devlet Fonu’ndan eşi benzeri görülmedik şekilde 2,6 milyon dolar harcandı. Papa’nın Arnavutluk – Tiran ziyareti sırasında 300 Müslüman Arnavut vatandaş terörle mücadele polis birimi tarafından gözaltına alındı ve Papa Arnavutluk’tan gidene kadar bırakılmadılar.

Şimdi Edi Rama kalkıp ABD ana akım medyasının önemli gazetesi New York Times’e, Muslumanları ilgilendiren bir konuda açıklama yapıyorsa bir değil bin kez düşünmek lâzım. Öyle ya düğün değil bayram değil, Edi Rama neden bunları söyledi ?

Bektaşi Tarikatının Egemen Ruhani Devleti

Bektaşilik, Osmanlı İmparatorluğu’ndan miras kalan bir tarikat olup, Arnavutluk’ta belirli bir tarihi ve kültürel öneme sahiptir. Ancak dini temelli bir devlet kurulması fikrinin, hem seküler Arnavutlar hem de uluslararası toplum tarafından desteklenme ihtimali düşük.

Edi Rama’nın Başbakan olduğu Arnavutluk, liberal bir Müslüman mikro devleti kurma sürecinde. “Bektaşi Tarikatı Egemen Devleti” dünyanın en küçük ülkesi ve Vatikan tarzı bir egemen yerleşim bölgesine sahip olacak. Vatikan Şehri’nin yaklaşık dörtte biri büyüklüğünde bir alanı kontrol edecek. Başkanı ise Halk arasında Baba Mondi olarak bilinen Edmond Brahimaj.

65 yaşindaki Baba Mondi; Arnavutluk’un kendi idaresi, pasaportları ve sınırları olan egemen bir devlete dönüştürmek istediği 27 dönümlük bir arazi üzerinde kurulacak Vatikan modeli esas alınan dini merkezi yönetecek.

Kara Kuvvetleri Akademisi’nden mezun, 1982’den 1990’a kadar Burrel ve Peshkopi’de çeşitli askeri görevler üstlenen, eski bir Arnavut Ordusu subayı olan Baba Mondi resmi unvanıyla dünya çapında milyonlarca kişinin saygı duyduğu bir isim. Kendisi, 13. yüzyılda Türkiye’de kurulan Bektaşiliğin Arnavutluk’taki en önemli lideri.

Askeri İstihbarattan Bektaşi Dedebabalığına

Edmond Brahimaj , Arnavutluk’un Vlorë kentinde dindar Bektaşi Müslümanların çocuğu olarak dünyaya geldi . Ortaokulu Vlorë’de bitirdi ve Askeri Akademi’den mezun oldu. 1982’de başlayarak Arnavutluk Halk Ordusu’nda subay oldu .

Mondi Edmond Brahimaj, Arnavutluk ordusunda çeşitli görevlerde bulunmuş bir askerdir. Özellikle özel kuvvetler ve istihbarat alanında deneyim sahibidir. Arnavutluk’un ulusal güvenliğine yönelik stratejik planlamalar ve operasyonlarda yer almış, çeşitli askeri eğitimler almış ve uluslararası tatbikatlara katılmıştır.

1991’in başında askerlik görevinden terhis edildi. 2 Ocak 1992’den sonra Dedebabalık’ta eğitim gördü ve 16 Mayıs 1996’da derviş oldu. Türkiye’deki Alevi Bektaşi çevreler Baba Mondiyi çok yakından tanıyor. Türkiye’ye sık ziyaretlerde bulunuyor. Kendisine İran Devleti de özel ilgi gösteriyor, İran’a davet ediliyor.

ywAAAAAAQABAAACAUwAOw==

Ailesi kökleri sağlam

1967’de Arnavutluk’ta dini inanç yasayla yasaklanmış olmasına rağmen, Baba Mondi’nin ailesi, 800 yıl önce doğan Bektaşi tarikatının geleneklerini, dinin yasaklandığı dönemde , tüm baskılara rağmen bir şekilde korumuş ve sağlam tutmuştur.

Bu şekilde, ebeveynleri Arnavutluk’taki Bektaşi Dünya Merkezi’nin kurulmasından sonra büyük sorumluluklar üstlenen inananlar nesline katılmıştır. Vahşi ateist-komünist rejim yıllarında, Haxhi Baba Edmond Brahimaj’ın evinde, birçok Bektaşi din adamı suçlu devlet yapıları tarafından barındırılmış, kovulmuş ve zulüm görmüştür.

Arnavutluk’un başkenti Tiran’da kurulması düşünülen Müslüman Bektaşi devleti, New York City’nin beş bloğu büyüklüğünde bir alanı kontrol eden Vatikan tarzı egemen bir bölge olacak ve alkole izin verilecek, kadınların istediklerini giymelerine izin verilecek ve hiçbir yaşam tarzı kuralı dayatılmayacak.

Bugün tarikata duyulan sempati, Müslümanların yaklaşık %20’sinin kendilerini Bektaşilikle bir bağlantısı olduğunu belirttiği Arnavutluk’ta genel olarak yaygındır.

Arnavutluk’ta tanınmış bir Müslüman Sufi Tarikatı olan Bektaşi Derviş Tarikatı, Kosova, Makedonya, Karadağ ve Türkiye’deki Arnavut nüfusa kadar uzanmaktadır. Balkanlar’da Bektaşi tarikatı bugün esas olarak Arnavutluk, Kosova ve Makedonya’daki Arnavutça konuşan topluluklarla sınırlıdır.

Arnavutluk’ta Vatikan modelini örnek alan bir Bektaşi Devleti kurulması, Balkanlar’daki Sünni Hanefi Müslümanlar arasında ne tür tepkilere yol açabilir:

Arnavutluk’ta kurulacak bir Bektaşi Devleti, Balkan Müslümanları arasında karışık tepkilere neden olabilir. Dinî açıdan Sünni topluluklar arasında direnç oluşabilirken, bazı kesimler dini hoşgörüye vurgu yapabilir. Kısaca açiklayacak olursak;

1.Dini ve Siyasi Çekinceler: Bektaşilik, Sünni Hanefi mezhebine kıyasla farklı inanç ve ritüellere sahip bir yol olduğu için, böyle bir devletin kurulması Sünni Müslümanlar arasında dini ve ideolojik bir ayrışma yaratabilir. Özellikle Sünni Hanefi Müslümanlar, Bektaşiliği heterodoks bir yorum olarak görebilir ve bu durum onların Bektaşi Devleti’ni desteklememelerine neden olabilir. Dini otoriteler, Bektaşilik’in Sünni İslam’dan sapma olarak görülebileceği uyarılarında bulunabilir.

2.Sosyal ve Kültürel Gerilimler: Bektaşi Devleti’nin varlığı, özellikle Arnavutluk’taki Sünni ve Bektaşi Müslüman toplulukları arasında toplumsal gerilimlere neden olabilir. Çoğunluğu Sünni olan Arnavut ve Balkan Müslümanları, Bektaşiliğin bu denli güç kazanmasını siyasi ve dini kimliklerine tehdit olarak algılayabilirler.

3.Dini Çoğulculuk ve Tolerans: Öte yandan, bazı Sünni Hanefi Müslümanlar, dini çoğulculuk ve hoşgörü çerçevesinde, Bektaşiliği kültürel bir zenginlik olarak değerlendirebilir ve Vatikan modeline dayanan bir Bektaşi Devleti’nin bir tehdit oluşturmadığını savunabilirler. Arnavutluk ve Balkanlar’da tarihsel olarak Bektaşi topluluklarıyla bir arada yaşayan Sünniler için bu durum, geçmişteki uzlaşmacı ve hoşgörülü yaklaşımlarını sürdürebilecekleri bir fırsat olarak görülebilir.

Arnavutluk Başbakanı Edi Rama’nın Vatikan modelini esas alan bir Bektaşi devleti fikrine sıcak bakmasının arkasında birkaç olası sebep olabilir. Arnavutluk gibi çok dinli bir toplumda, farklı inanç gruplarına eşit mesafede durmak ve onların taleplerini karşılamak siyasi bir gereklilik olabilir. Bektaşi topluluğuna destek vererek, ülkedeki dini gruplar arasında uyumu sağlamaya çalışıyor olabilir.

Bir diger sebebte Arnavutluk’un Batı dünyası ile olan ilişkilerinde dini tolerans ve hoşgörü vurgusu, uluslararası arenada olumlu bir imaj yaratabilir. Vatikan modeli gibi yapılar, Batı’da kabul gören bir yaklaşımdır ve bu tür girişimler Arnavutluk’un Avrupa ile ilişkilerini güçlendirebilir.

Cihanşumul Kadim Türk Devleti’nin işine akıl sır ermez.

İlgili Okumalar

https://balkangunlugu.com.tr/tomor-dagi-efsanesi-bir-kez-daha-yasandi/

https://www.sarakuehn.com/the-albanian-speaking-bektashi-order-of-dervishes

https://kafkassam.com/uygurlar-ve-iranli-muhalifler-arnavutluku-mesken-tuttu.html

https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/yalcin-bayer/tomor-dagi-on-binleri-agirladi-41309684

https://olsijazexhi.wordpress.com/2017/10/11/arnavutlukta-katolik-baskisi-artarken/

https://dmpp.org/baba-haxhi-edmond-brahimaj-religious-leader-who-conveys-messages-of-peace/

https://kryegjyshataboterorebektashiane.org/en/headfather-hajji-dede-edmond-brahimaj/

https://albaniandailynews.com/news/albania-is-planning-a-new-muslim-state-inside-its-capital

https://x.com/ConflictTR/status/1837500319472775315?t=j022YU9H_73kCQE_p2JmAg&s=19

https://tr.euronews.com/2018/07/06/bektasiler-yuzyillardir-zulme-direnen-hosgoru-simgesi-sufi-tarikati-