editor
Ağustos 2024 verilerine bakıldığında, İstanbul’da Enflasyonun iki temel ayağı olan perakende ve toptan fiyatlardaki artışlar dikkat çekici. İstanbul Ticaret Odası (İTO) tarafından açıklanan rakamlar, ekonomik tabloyu daha da netleştiriyor. Ücretliler Geçinme İndeksi’nde aylık yüzde 1,73, Toptan Eşya Fiyatları İndeksi’nde ise yüzde 0,98’lik bir artış görülüyor. Bu rakamlar bize ne anlatıyor? Daha da önemlisi, bu veriler ekonomideki genel gidişat hakkında ne gibi sinyaller veriyor?
Enflasyonda Uzun Vadeli Trend: Geçici Mi, Kalıcı Mı?
Öncelikle, yıllık bazda değerlendirildiğinde Ücretliler Geçinme İndeksi’nde yüzde 61,57, Toptan Eşya Fiyatları İndeksi’nde ise yüzde 46,87 gibi yüksek oranlar karşımıza çıkıyor. Bu, enflasyonun Türkiye’de uzun süredir yüksek seyrettiğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Yıllık bazdaki bu sert yükseliş, yalnızca İstanbul’da değil, ülke genelinde de hane halklarının satın alma gücünü giderek daha fazla zorladığını gösteriyor. Yüksek enflasyon, gelir dağılımında adaletsizlikleri derinleştiriyor ve dar gelirli kesimlerin bütçelerini giderek daha sıkıntılı hale getiriyor.
Bu noktada, aylık enflasyondaki nispi düşüş eğilimi bir “iyileşme” sinyali olarak mı yoksa geçici bir duraklama mı olarak yorumlanmalı? Ağustos ayında yüzde 1,73’lük perakende fiyat artışı, önceki aylara kıyasla biraz daha düşük bir oran, ancak bu iyimserliği fazla abartmamak gerek. Yıllık bazdaki çift haneli rakamlar, enflasyonun kalıcı bir sorun olduğunu ve yapısal çözümlere ihtiyaç duyulduğunu hatırlatıyor.
Harcama Gruplarına Yakından Bakalım: Konut Harcamaları Öne Çıkıyor
İTO verilerine göre, Ağustos ayında perakende fiyatlarda en yüksek artış konut harcamalarında yaşanmış. Yüzde 7,06’lık bu artış, konut sektöründeki maliyetlerin nasıl tüketicilere yansıdığını açıkça ortaya koyuyor. Kira fiyatlarındaki sürekli yükseliş, enerji maliyetlerindeki artış ve inşaat malzemelerindeki dalgalanmalar, konut harcamalarını adeta bir yük haline getiriyor. Ev sahipleri için avantaj gibi görünen bu tablo, kiracılar ve ev almak isteyenler için ise giderek daha zorlu bir ekonomik çevre yaratıyor.
Konut harcamalarının ardından, yüzde 2,11’lik bir artışla kültür, eğitim ve eğlence harcamaları geliyor. Bu da özellikle okulların açılma dönemine yaklaşılmasıyla eğitim masraflarındaki artışın hızlandığını gösteriyor. Ancak burada önemli bir nokta da kültürel harcamaların bu kadar yükselmesi. Ekonomik zorluklar karşısında bile bireylerin kültürel ihtiyaçlarından tam anlamıyla vazgeçmediklerini görüyoruz.
Diğer yandan, giyim harcamalarında yüzde 3,74’lük bir azalış dikkat çekiyor. Mevsimsel etkilerle açıklanabilecek bu düşüş, aslında tüketicilerin öncelikli harcama kalemlerini yeniden değerlendirdiklerine işaret ediyor. Artan fiyatlar karşısında bireylerin lüks olarak görülen harcama kalemlerinden kaçındıkları söylenebilir.
Toptan Fiyatlar: Üretici Cephesinde Hangi Sinyaller Var?
Toptan fiyatlarda ise farklı bir dinamik karşımıza çıkıyor. Mensucat (tekstil) grubunda yüzde 3,59’luk, inşaat malzemelerinde yüzde 3,09’luk artışlar, üretim maliyetlerinin yukarı yönlü baskı altında olduğunu gösteriyor. Özellikle inşaat sektörü, hem iç hem dış talepteki daralmalarla başa çıkmaya çalışırken, maliyet artışları sektörün toparlanmasını daha da zorlaştırıyor.
Diğer yandan, yakacak ve enerji maddelerinde yüzde 0,42’lik bir azalış görmek, küresel enerji fiyatlarının bir nebze dengelendiği bir döneme girdiğimizin sinyali olabilir. Ancak enerji fiyatlarındaki bu küçük düşüş, geneli etkileyecek büyük bir iyileşme anlamına gelmiyor. Küresel piyasalardaki enerji talep dalgalanmaları ve jeopolitik riskler, bu fiyatların önümüzdeki dönemde yine hızla yükselebileceğini hatırlatıyor.
Hala Zorlu Bir Ekonomik Dönem
Ağustos 2024 verilerine bakıldığında, İstanbul’da fiyatlardaki artış eğilimi devam ediyor. Aylık artışların sınırlı kalması bir nebze rahatlatıcı olsa da yıllık enflasyon oranları ciddi bir yapısal sorunu işaret ediyor. Gıda ve konut gibi temel harcama kalemlerindeki yükseliş, dar ve orta gelirli haneler için ekonomik zorlukların derinleşeceği anlamına geliyor.
Ekonomi yönetiminin önünde, enflasyonla mücadelede ciddi ve kararlı adımlar atılması gereken bir dönem bulunuyor. Para politikasındaki sıkılaştırma adımlarına rağmen enflasyon üzerindeki yukarı yönlü baskı, daha kapsamlı reformlar gerektirdiğini gösteriyor. Özellikle gıda fiyatları ve enerji maliyetlerindeki oynaklık, bu reformların yalnızca kısa vadeli önlemlerle sınırlı kalamayacağını ortaya koyuyor.
