HaticeE
Latince bir deyiş olan “In vino veritas”, yani “Şarapta gerçek vardır” ifadesi, alkolün bir doğruluk serumu olduğuna dair yaygın bir inancı yansıtır. Tarih boyunca bu düşünce, antik Romalı bilim insanı Yaşlı Pliny’e kadar uzanır ve daha da eski dönemlerde, antik Yunan’da da benzer aforizmalara rastlanır. Ancak alkol gerçekten insanları daha dürüst yapar mı? Bu sorunun yanıtı, sandığımızdan çok daha karmaşık.
Alkol ve Dürüstlük: Bir Çelişki
Uzmanlar, alkolün insanların akıllarından geçenleri söyleme eğilimlerini artırdığını kabul ederken, bu durumun dürüstlükle her zaman eş anlamlı olmadığını belirtiyor. Ulusal Alkol Suistimali ve Alkolizm Enstitüsü’nden Aaron White, alkolün “aklımızdan geçenleri söylememizi daha olası hale getirdiğini” ifade ediyor. Ancak bu düşünceler her zaman gerçeği yansıtmayabilir. Alkolün etkisi altındayken, kişi kendini cesaretlendirilmiş veya baskıdan kurtulmuş hissedebilir, bu da daha açık sözlü olmasına neden olur. Ancak bu açıklık, kişinin ayıkken ciddiye almayacağı, belki de pişmanlık duyacağı sözler de olabilir.
Alkolün Kişilik Üzerindeki Etkisi
2017 yılında Clinical Psychological Science dergisinde yayınlanan bir çalışmada, katılımcılar votka limonata içerek kanlarındaki alkol seviyesini yasal sınırın biraz üzerine çıkardıklarında kişilik değişimleri gözlemlendi. Gözlemciler, içki içtikten sonra katılımcıların daha dışa dönük hale geldiğini belirtti. Alkol, sosyal bir ortamda bireylerin daha rahat hissetmesini sağlarken, bu rahatlık dürüstlükle karışan bir özgürlük yaratabilir. Ancak bu, her zaman doğruyu söylemekle sonuçlanmaz; zira alkol, duygular üzerinde yoğunlaştırıcı bir etki yaratarak kişinin düşüncelerini de değiştirebilir.
Duyguların Artması ve Dürtüsellik
Pittsburgh Üniversitesi’nden Michael Sayette, alkolün duyguları yoğunlaştırma eğiliminde olduğunu belirtiyor. Hoş etkileşimlerde daha fazla gülümseme ve yüksek sesle konuşma gibi davranışlar sergileyebiliriz. Ancak aynı zamanda, olumsuz etkileşimlerde de daha fazla üzüntü veya öfke yaşayabiliriz. Bu artan duygusallık, kişiyi dürüst olmaya itebilir, fakat aynı zamanda istenmeyen veya pişmanlık duyulacak sözler söylemesine de neden olabilir. Alkolün yarattığı bu değişken ruh hali, kişileri dürtüsel davranışlara itebilir; şiddete başvurma veya riskli kararlar alma gibi ayıkken kaçınabilecekleri davranışlara yol açabilir.
Beynin Kontrol Mekanizmalarına Etkisi
Alkol, beynin davranışları düzenleyen prefrontal korteks bölgesindeki sinyalleri azaltır, bu da kişinin dürtülerine daha kolay yenik düşmesine neden olur. Ayrıca, korku ve endişe duygularını tetikleyen amigdalayı baskılayarak sosyal hataların önüne geçecek uyarı sinyallerini zayıflatır. Bu durum, kişinin birkaç içkiden sonra daha açık sözlü olmasına neden olabilir, ancak bu açıklık her zaman gerçek anlamda dürüstlükle eşdeğer değildir.
Gerçek Şarapta mı Saklı?
Sonuç olarak, “veritas in vino” yani “şarapta gerçek vardır” deyişi, alkolün insanları daha dürüst yaptığını söylemek için yeterince net değildir. Birkaç kadeh içtikten sonra sırlarımızı açığa vurma olasılığımız artabilir, ancak aynı zamanda ertesi sabah pişmanlık duyacağımız, belki de hiç kastetmediğimiz şeyler söyleme riskimiz de yüksektir. Alkol, zihin üzerindeki karmaşık etkileri nedeniyle dürüstlük üzerinde siyah-beyaz bir etkiye sahip değildir. Alkol bir doğruluk serumu değildir; daha çok, içsel duvarlarımızı yıkarken, dürüstlük ve yanılsama arasındaki ince çizgiyi bulanıklaştıran bir katalizördür. Bu nedenle, birkaç kadeh içtikten sonra ağzımızdan çıkan her söze gerçek gözüyle bakmak yanıltıcı olabilir.
Birkaç kadeh şarap sonrası duyduğunuz şeylerin mutlaka gerçeği yansıttığından emin olmayın; alkol, doğru ile yanlışı birbirine karıştırmaya meyilli bir yanılsama yaratabilir.
