Şempanzeler İnsanlara Gösteriş Yapmayı Seviyor

Yeni bir çalışma, bilgisayar görevlerindeki şempanze performansının, kendilerini izleyen insan sayısından etkilendiğini gösteriyor.

Bir insanın performansı, izleyen bir kitlenin varlığına bağlı olarak, daha iyi ya da daha kötü yönde değişebilir. Bu değişim, “itibar yönetimi” eğiliminden kaynaklanır.

Bir insan, kimlerin kendisini izlediğine bilinçli ya da bilinçdışı olarak dikkat ettiğinde, bu durum performansını etkileyebilir. Kyoto Üniversitesi’nden araştırmacılar, laboratuvar deneylerinde bilgisayar görevleri yapan şempanzelerin de benzer bir “izleyici etkisi” yaşadığını belirtiyor.

Bugün iScience dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmada, Japon araştırmacılar, insan dışı primatların da izleyici etkisini deneyimleyip deneyimlemediğini görmek için testler gerçekleştirdi.

Araştırmacılar, altı yıl boyunca şempanzelerin dokunmatik ekran görevlerini tamamladığı binlerce oturumu analiz ettikten sonra, en zor sayı tabanlı görevlerde, kendilerini izleyen deneyci sayısı arttıkça şempanzelerin performanslarının arttığını buldular.

Ancak en kolay görevde, daha fazla deneyci tarafından izlendiğinde şempanzelerin daha kötü performans gösterdiği gözlemlendi. Bu etkilerin altında yatan spesifik mekanizma ise, insanlarda bile hâlâ bir gizem. Çalışmanın yazarlarından Christen Lin, “Şempanzelerin, üstelik insan izleyiciler tarafından izlendiklerinde, görev performanslarının etkilendiğini görmek oldukça şaşırtıcıydı,” diyor.

“Bir şempanzenin, başka bir türün kendisini bir görevi yerine getirirken izlediğini önemsemesini beklemeyebilirsiniz, ancak insan izleyicilerden etkileniyor gibi görünmeleri – hatta bu etkinin görevin zorluk derecesine bağlı olarak değişmesi – bu ilişkinin başlangıçta düşündüğümüzden daha karmaşık olabileceğini gösteriyor.”

Bulgular, bir izleyici kitlesinin performans üzerindeki etkisinin “sadece bizim türümüze özgü olmayabileceğini” gösteriyor. Çalışmanın diğer yazarlarından Shinya Yamamoto, “Bu özellikler, toplumlarımızın büyük ölçüde itibar temeline dayandığı bir yapı olarak, özümüzün bir parçasıdır,” diyor.

“Eğer şempanzeler de görevlerini yerine getirirken izleyici üyelerine özel bir dikkat gösteriyorlarsa, bu izleyici temelli özelliklerin, itibar temelli toplumlar ortaya çıkmadan önce büyük maymun soyumuzda evrimleşmiş olabileceği mantıklı görünüyor.”

Bilim insanları, “izleyici etkisi”nin nasıl evrimleştiğini ve neden geliştiğini daha iyi anlamak için, maymunlar üzerinde daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurguluyor.