Trump’ın seçim zaferi Türkiye-ABD ilişkileri açısından ne anlama geliyor?

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Salı günkü ABD Başkanlık seçimlerinde zafer kazanan Donald Trump’ı tebrik eden ilk uluslararası liderlerden biri olarak, “Türkiye-ABD ilişkilerinin güçlenmesini ve özellikle Filistin ile Rusya-Ukrayna savaşları başta olmak üzere bölgesel ve küresel krizlerin ve savaşların sona ermesini” temenni etti. Ancak, Türkiye, bu seçim sonrasında İsrail’in bölgede daha agresif adımlar atmasından endişe duyuyor.

ABD seçim kampanyası boyunca Ankara, herhangi bir adayı açıkça desteklemekten kaçınarak temkinli bir bekleyiş içinde kaldı. Trump yeniden başkan olduğuna göre, Ankara’nın güç koridorlarında iki yaklaşım ön plana çıkıyor.

Birincisi, Türk politika yapıcılarının, Trump ve Erdoğan’ın karmaşık konuları ele alış ve diplomasi yürütme konusunda benzer bir yaklaşıma sahip olduklarına inanması. İki liderin inişli çıkışlı ve zaman zaman fırtınalı bir ilişkisi olmasına rağmen, sık telefon görüşmeleri ve toplantılarla olağanüstü yakın ve kişisel bir ilişki geliştirmişlerdi.

İkinci olarak, Ankara’da Trump’ın önceki başkanlık dönemine duyulan güven eksikliği dikkat çekiyor. Bu dönem, Türkiye’nin bölgedeki çıkarlarını destekleme sözü vermiş olmasına rağmen, önemli sonuçlar getirmemişti. Ayrıca, Trump’ın ilk döneminde Türk-Amerikan ilişkileri oldukça gergin dönemler geçirmiş, Türkiye’ye ekonomik yaptırımlar uygulanmış ve bu durum ülke ekonomisini daha da zor bir duruma sokmuştu. En önemlisi, Trump, Türkiye ile ilgili sorunların kaynağı olan önceki yönetimin politikalarını değiştirmek için fazla bir çaba göstermemişti.

Ankara ve Washington arasındaki ilişkiler bir süredir istikrarlı bir düşüş gösteriyor. Erdoğan ve Trump kişisel bir ilişki geliştirmiş olsalar da, yapısal farklılıklar bu ilişkide uzun süredir zayıflatıcı bir etki yarattı. Ayrıca, Başkan Joe Biden, ya isteksizlikten ya da yetersizlikten dolayı ilişkileri resetleyemedi ve ilişkiler Rusya-Ukrayna çatışması ve Gazze savaşı nedeniyle daha da gerildi.

Bu yılın başlarında, Ankara İsveç’in NATO’ya katılım vetosunu kaldırıp Washington ise Türkiye’ye F-16 savaş uçaklarının satışını onaylayınca tansiyon bir nebze azalmıştı. Ancak, Türk F-16 siparişi küçültüldü ve Erdoğan ile Biden arasındaki farklar, özellikle İsrail’in Gazze’ye yönelik savaşı konusundaki farklı görüşleri nedeniyle daha da açıldı. Biden’ın başkanlığında, Erdoğan ABD’yi ziyaret etmedi ve Amerikan başkanı da Türkiye’ye gelmedi. Ancak, Trump’ın başkanlığı döneminde Erdoğan Beyaz Saray’a iki kez, 2017 ve 2019’da ziyaretlerde bulunmuş ve ilişkilerin güçlenmesi yönünde adımlar atılmıştı.

Trump ile Erdoğan arasındaki kişisel diplomasiye rağmen, Trump’ın yaklaşan ikinci döneminde Türk-Amerikan ilişkilerinde büyük bir değişiklik beklenmiyor. Bu bağlar ciddi krizlerle test edildi ve her seferinde uzmanlar ilişkinin dip noktaya ulaştığını belirttiler. Ancak bu iki NATO müttefiki, anlaşmazlıklarını düşmanca bir yaklaşımla yönetme lüksüne sahip değil. ABD için Türkiye, NATO üyeliği ve Washington ile olan ittifakı nedeniyle bir düşman olarak sınıflandırılamaz. Bu nedenle, anlaşma ve anlaşmazlık alanlarının ayrıştırılması daha gerçekçi bir yaklaşım olarak görülüyor.

Mevcut anlaşmazlıkların kökeni, ABD’nin Suriye-Kürt YPG’sini desteklemeye karar verdiği Obama yönetiminin son yıllarına kadar uzanıyor. Türkiye tarafından terör örgütü olarak tanımlanan PKK ile yakın bağları olan bu milis gruba Trump’ın başkanlığı sırasında Türkiye’nin kuzey Suriye’de YPG’ye karşı askeri bir operasyon düzenlemesine izin verilse de, Washington’un YPG konusundaki tutumu önemli ölçüde değişmedi.

Ayrıca, kuzey Suriye’deki gerilimler artarken, Trump, diplomatik protokolü ihlal eden ve basına sızdırılan bir mektup gönderdi. Bu mektup Ankara’da ciddi bir tepkiye yol açtı. Türk-Amerikan ilişkilerindeki bu büyüyen gerilimlerin ortasında Türkiye, Rusya ile ortak bir zemin buldu. Ankara ve Moskova, 2017’de Astana barış süreci de dahil olmak üzere Suriye konusunda işbirliği anlaşmaları yaparken, Türkiye ayrıca Rus S-400 füze savunma sistemi satın alma sürecine girdi. Ancak, Trump’ın ikinci döneminde Washington’un Suriye’de Türkiye’ye daha fazla destek vermesi muhtemel, çünkü Trump’ın Beyaz Saray’dan ayrılmasından bu yana Suriye’de ve bölgedeki dinamikler önemli ölçüde değişmiş durumda.

Açıkça görüldüğü üzere, Türk-Amerikan ilişkileri zaten zorluklarla dolu ve olumsuz bir gelişme, iki ülkenin engelleri aşmasını daha da zorlaştıracaktır. Üstelik Trump’ın ikinci yönetimi, güvenlik ve bölgesel konulardaki çeşitli anlaşmazlıklar nedeniyle kendine özgü zorluklar ve belirsizliklerle gelecek.

Eğer Erdoğan ve Trump doğrudan ve sık iletişim kurabilirlerse, Türk-Amerikan ilişkilerinin rotası büyük ölçüde Gazze ve Ukrayna’daki savaşların nasıl gelişeceğine bağlı olacak. Trump’ın bölgesel konulara yönelik tavrı, Türkiye’nin Batı ve Rusya arasında kurmaya çalıştığı hassas dengeyi ve Gazze’deki İsrail savaşına karşı duruşunu, ayrıca Suriye politikalarını zorlayacaktır. Trump’ın ilk döneminde, ABD Büyükelçiliği’ni Tel Aviv’den Kudüs’e taşıma kararı Türkiye’nin sert tepkisini çekmişti. İsrail’e karşı tavizsiz duruşu ve Erdoğan’ın Filistinlilerle dayanışma konusundaki kararlı tavrı, zaman zaman ilişkilerin seyrini olumsuz etkileyebilir.

Ancak, Trump’ın ikinci yönetimi, Biden yönetiminin aksine, Ankara ile iletişim kanallarını açık tutar, bölgesel ve uluslararası düzeyde değişen dinamikleri kabul eder ve Türkiye’nin bölgesel meselelerdeki önemini anlarsa, bu her iki taraf için faydalı olabilir.

Sonuç olarak, Trump’ın dönüşü Türkiye ile daha iyi bir diyalog için bir umut sunsa da, Türk-Amerikan ilişkilerindeki uzun süredir devam eden yapısal sorunlar, iki ülke arasındaki karmaşık ilişkinin seyrini test etmeye devam edecektir.

Kaynak link: https://www.arabnews.com/node/2578569