editor
Türkiye Cumhuriyeti Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), tarihinde ilk kez 1920’li yıllara dayanan ve önemli istihbarat bilgileri içeren belgeleri kamuoyuyla paylaştı. MİT’in resmi internet sitesindeki “Özel Koleksiyon” sekmesi üzerinden ziyaretçilere sunulan bu belgeler arasında, Türk istihbaratçılarının Almanya Propaganda Bakanı Joseph Goebbels’e yakınlaşarak elde ettiği bilgilerden, Adana ve Mersin’de konsolosluk çalışanlarının takip edildiği raporlara kadar birçok çarpıcı detay yer alıyor.
Alman Propaganda Bakanı Goebbels’in İzlenmesi
MİT’in yayımladığı belgeler arasında, İkinci Dünya Savaşı’ndan kısa süre önce Türkiye’yi ziyaret eden Joseph Goebbels’e yönelik takip raporu dikkat çekiyor. Gazeteci kimliğiyle Goebbels’e yakınlaşan bir Türk istihbaratçının tuttuğu 1939 tarihli raporda, “Alman Propaganda Nazırı Goebbels’in İstanbul’a gelmesi münasebetiyle memurlarımızdan Turan’a vazife verilmiştir. Bir gazeteci gibi kendisini gösteren bu arkadaşın verdiği rapor bilgisi takdim edilmiştir” ifadeleri yer alıyor.
İstiklal Harbi Günlerinde Mustafa Sagir Takibi
Belgelerde ayrıca, İstiklal Harbi sırasında Kemalistlere yaklaşan fakat Hint kökenli bir İngiliz casusu olduğu tespit edilen Mustafa Sagir’e ait 1921 tarihli Osmanlıca belge de sergileniyor. Sagir’in ajanlık faaliyetlerinin detaylandırıldığı bu belge, dönemin istihbarat yapısını yansıtan nadide örneklerden biri olarak öne çıkıyor.
MAH’ın Gizli Faaliyetleri ve “Rebeka” Kod Adlı Casus
Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti (MAH) tarafından derlenen belgelerden biri, 1921’de “çift hilal” simgesiyle damgalanan, “Rebeka” kod adlı kadın casus Dilber Cavidan’a yönelik istihbarat raporu. Ayrıca, MAH’ın Genelkurmay Başkanlığına gönderdiği diğer belgeler, o dönemdeki iç ve dış tehdit unsurlarına karşı yapılan gözlem ve raporlamaların detaylarını içeriyor.
1930’lu Yıllarda Halide Edip Adıvar Talebine Ret
Bir diğer dikkat çeken belge, MAH’ın kısa süreliğine Türkiye’ye dönen Halide Edip Adıvar hakkında bilgi talebini içeren 1935 tarihli bir rapor. MAH Reis Vekili Naci Perkel’in, Emniyet Umum Müdürlüğünün Halide Edip’le ilgili talebine yönelik olarak, “Biz casus takip ediyoruz. Rauf, Halide olsa olsa rejime karşı olabilirler” şeklindeki değerlendirmesi, dönemin istihbarat tutumunu yansıtan önemli bir not olarak paylaşılıyor.
“Ana” Filmi Komünizm Propagandası Şüphesi Taşıyor
Sovyet yazar Maksim Gorki’nin romanı “Ana”nın İstanbul’da film olarak gösterime girmesi, komünizm propagandası endişesi yaratarak MAH’ın 1928 tarihli bir raporunda kayda geçmiş. Bu dönemde Türkiye’de kültürel alanda dahi gözlemler yapılmış olması, MİT’in kapsamlı arşivleri aracılığıyla gün yüzüne çıkarılıyor.
MİT’in Tarihi Belgeler Koleksiyonu
Aralarında tarihi dönüm noktalarına tanıklık eden önemli belgelerin bulunduğu MİT’in özel koleksiyonu, artık herkes tarafından erişilebilir durumda. Teşkilatın kurucularından Mustafa Kemal Atatürk’ün ve dönemin önemli siyasi figürlerinin imzalarını taşıyan belgeler, Türk istihbarat tarihinin izlerini sürmek isteyenler için önemli bir kaynak niteliğinde.
Bu tarihi arşiv, MİT’in internet sitesinde yer alan “özel koleksiyon” sekmesinde ziyaretçileri bekliyor.
