HaticeE
101 yıl önce; Atatürk, 28 Ekim 1923 yılında “Efendiler, yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz!” derken sadece bir andan ibaretti. Ancak bir devletin, bir milletin geleceğe dair bütün kaderini değiştirdi. Bazı anlar, yalnızca birkaç saniye süren bir andan başka koskoca bir tarih içerir. Geçmişin deneyimlerini ve geleceğin kodlarını taşır. Tarih bunun için vardır. Kırılma noktalarını hatırlamak için… Atatürk bu sözü söylerken her ne kadar ‘Efendiler’ diye hitap etse de -yanında erkekler olduğundan- Cumhuriyet, en çok kadınların kazanımı olmuştur. Kadınların özgürleşmesini ve haklarını elde etmesini sağlamıştır
Cumhuriyet’le gelen devrimlere bakıldığında bunu daha net görebiliriz. Laiklik, dinin bireysel yaşanmasını ve kamusal alanda kullanılmaması gerektiğini işaret ederken, kadınların dini bağnazlıklar altında ezilmesini de bir bakıma önler. Dini inançlardaki yanlış anlayışlardan dolayı kadın ikinci planda görülür ve hedef alınır. Bu, dini inançlarının kendisinden kaynaklanmaz, toplumdan kaynaklanır. Çünkü dinlerin söylemlerine baktığımızda, kadınların değerini ortaya koyan ifadeler bulunur. Fakat toplum, din ve inanışları teoride farklı; gündelik ve pratik hayatta çok farklı yaşadığından; kadınlar dini öğretilerde ve söylemlerde değerli fakat sosyal hayatta değersiz ve ikinci sınıf insan olarak kodlanır. Durum böyle olunca, laiklik kadınlar için sadece toplumsal bir devrim değil, onları dini bağnazlıklardan kurtaran bir yeniliktir.
Medeni Kanun, tek eşli evlilik ve miras konularında kadının hayata yenik başlamasını sona erdiren devrimlerden biridir. Eğitimde yapılan yenilikler, daha önce kadına kapalı olan okul yollarını açmıştır. Günümüzde bazı kadınlara ve kızlarımıza hala bu yollar kapalı olsa da bu durumu eleştiriyoruz. Böyle olmaması gerektiğini savunuyoruz. Cumhuriyet, bu yolları 1923 yılında açmasaydı, şimdi bunları konuşup tartışıyor olmazdık. 72 yaşındaki teyzemle geçenlerde konuşurken okula aşık olduğunu, okumayı çok sevdiğini haykırıyordu. 72 yaşına, okula heves ede ede geldiğini, söylüyordu. İşte bu hayal kırıklığını hissetmesi bile Cumhuriyet’in bir kazanımıdır. Çünkü eğitim görenleri gördükçe, bunun kendi hakkı da olduğuna ve hakkını alamadığına inanıyor. Bu arada, teyzem mahalle arkadaşlarıyla okuma yazma kurslarına gitti. Günümüzde sorunlar olsa da telafi edecek şartlar sağlanabiliyor.
Cumhuriyet ve arkasındaki akıl olan Atatürk sayesinde, kadınlara seçme ve seçilme hakkı, birçok ülkeden önce Türkiye’de verilmiştir. Kadın olarak tercihimiz yok sayılıyordu; bizi yönetenleri seçme hakkımız yoktu. Yönetici olma hakkımız yoktu. 101 yıl sonra kadın milletvekili oranı ℅ 20, belediye başkanı oranı ℅10 civarında. Büyük emek ve çabalarla… Oranlar az görünüyor ama değil. Her seçimde birkaç basamak artıyor. Oranların bir basamak artması binlerce kadının özgürleşmesi ve gelişmesi anlamına geliyor.
Bütün bunlardan dolayı Cumhuriyet, en çok kadınların Cumhuriyeti’dir. Türk Kadınının Atatürk’e karşı daha fazla minnet duyması gerekir. 101 yıl sonra Cumhuriyet kadını çok şeyler başardı. Kadınlar artık “Ben de varım!’” diyerek kendini hatırlatma ihtiyacı duymuyor. Her alanda “Benim yerim burası! ” diyerek özgüvenle yerini alıyor. Sorunlar yok değil hatta çok… Hala okutulmayan kızlarımız var, erkenden evlendirilen, zorla evlendirilen kızlarımız var. Kadınlar iş hayatında cam tavan sendromu yaşıyor. Görünen, görünmeyen, sezdirilen, sezdirilmeyen yüzlerce sorun var; kadın ve kadın hakları ile ilgili. Kadına yönelik şiddet ve cinayetler ise en önemli, en acil çözülmesi gereken sorun. Kaygı ve umutsuzluk içine düşerken 101 yıl önce bir an, bir cümle karanlıklar içinden bizi aydınlatıyor: ”Efendiler, yarın Cumhuriyet’i ilan edeceğiz!” Güvenle sarılıyoruz Cumhuriyet’e. Özgürce haykırıyoruz: “Okulu engelleyemezsin!” “Zorla evlendiremezsin!” “Vuramazsın!” “Öldüremezsin!’ diye kadınlar olarak. Bizi 101 yıl önce düşünüp tabuları yıktığın için minnetarım Sevgili Atatürk! Kadınlar adına bir kez daha “Yaşasın Cumhuriyet!”
