editor
Ekonomide enflasyon, tahmin edilebilirliğin ötesine geçen bir bilmece gibi karşımızda duruyor. Eski TCMB Araştırma Müdürü ve Akbank Baş ekonomisti Çağrı Sarıkaya, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla bu bilmeceye ışık tutmaya çalıştı. Peki, gerçekten nerede takılıyoruz?
Sarıkaya’nın analizine göre, enflasyonun seyrini anlamak için sadece B ve C endekslerine bakmak yetersiz. Dağılım bazlı göstergeler, özellikle medyan ve budanmış ortalama gibi veriler, enflasyon eğilimini daha sağlıklı yansıtıyor. Nitekim, TCMB’nin 2024-4 Enflasyon Raporu’nda da medyan enflasyonun tahmin gücünün arttığı belirtilmişti. Ocak ayında yüksek seyreden enflasyon rakamlarının ardından medyan enflasyonun nispeten daha düşük kalması, umut verici bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Altı Ayda Bir Enflasyonist Şok!
Ancak işler pek de kolay ilerlemiyor. Türkiye’de hemen her altı ayda bir yeni bir enflasyonist şok yaşanıyor. Ücret artışları, yönetilen fiyatlar ya da otomatik vergi düzenlemeleri gibi faktörler, manşet enflasyonun medyan enflasyona yaklaşmasını geciktiriyor. Temmuz-Ağustos döneminde yaşanan fiyat ve vergi artışlarının etkisiyle aylık enflasyon %2 seviyesine ancak Aralık ayında gerileyebildi. Bu da bize gösteriyor ki, enflasyon düşüş trendine girse bile, yol üstünde birçok engel var.
Yüzde 30’un Altında Katılık
Son bir yılda medyan enflasyonun %2 seviyesine yakın ve istikrarlı bir seyir izlediğini görüyoruz. Ancak, belirli dönemlerde meydana gelen şoklar bu oranı %2,5 seviyelerine çıkarabiliyor. Örneğin, Temmuz ve Ocak aylarında yaşanan dalgalanmalar buna örnek. Sarıkaya, Şubat ayında da benzer bir düzeltme yaşanabileceğini öngörüyor. Mevcut ekonomik politikalarla enflasyonun %30’un biraz altında bir katılıkla ilerlediği söylenebilir. Fakat bu seviyeyi daha da aşağı çekmek için makroekonomik politikaların ince ayara ihtiyacı var.
Şubat Enflasyonu: Yüzde 40’ın Altı Mümkün mü?
Gelelim en merak edilen soruya: Şubat ayında bizi ne bekliyor? Ocak ayı enflasyonu mevsimsellikten arındırıldığında %3,1 olarak hesaplanıyor. Bunun 0,6 puanlık kısmının sağlık düzenlemelerinden kaynaklandığı biliniyor. Bu etki çıkarıldığında ise aylık eğilim %2,5 seviyesine geriliyor. Eğer bu eğilim korunursa, Şubat ayında enflasyon %2,8 olur ve yıllık bazda %39,8 seviyesine geriler. Elektrik tarifelerindeki değişikliklerin etkisi sınırlı kalırsa, bu rakamın biraz daha aşağı çekilmesi de mümkün görünüyor.
Tabii, tüm bu hesaplamalar belirli varsayımlar altında yapılıyor. Eğer enerji fiyatlarında büyük ayarlamalar yapılmaz ve ocak ayındaki gibi bir “koordinasyon kazası” yaşanmazsa, nisanda yıllık enflasyonun %38’e hatta daha da aşağıya inmesi mümkün olabilir.
Peki, bu durumda ne yapmalı? Ekonomik yönetimin enflasyonla mücadelede daha sıkı ve öngörülebilir politikalar izlemesi gerekiyor. Enflasyonun yönünü belirleyen faktörler kontrol altına alınmadıkça, her altı ayda bir yeni bir şokla karşılaşmamız kaçınılmaz görünüyor. O zaman asıl soru şu: Enflasyonun dümenini ne zaman sağlam tutacağız?
