editor
Teknolojiye Erken Adım Atan Bir İsim: Pete Middleton
İngiltere’nin Northamptonshire bölgesinde eşiyle birlikte yaşayan Pete Middleton, teknolojiyi uzun yıllardır erken benimseyen biri. 1980’lerde Kraliyet Hava Kuvvetleri’nde görev yaparken bilgisayarlara ilgi duymaya başladı ve kısa sürede birkaç programlama dili öğrendi. Son yıllarda, özellikle Yapay Zekanın (AI) yükselişine ilgi duyan Middleton, fotoğraf düzenlemek, mesajları çevirmek ve araştırma yapmak için bu teknolojiyi kullanıyor.
Emeklilikte Yoğun Bir Hayat
Middleton, emekliliğini dolu dolu yaşıyor. Hobilerinin yanı sıra, Demansla ilgili deneyimlerini paylaştığı bir blog yazıyor, Alzheimer Derneği’nde danışmanlık yapıyor ve gönüllü olarak destek veriyor. Beş yıl önce, 65 yaşındayken demans teşhisi aldı ve o zamandan beri kısa süreli hafızasında değişiklikler fark ettiğini belirtiyor. Örneğin, “Hâlâ mobil uygulamalar yazabiliyorum, ancak telefonumu nereye koyduğumu hatırlayamıyorum,” diyor. Middleton’a göre, yapay zekâ bu tür hafıza boşluklarını kapatmada faydalı olabilir.
Yapay Zekâ Bağımsızlığı Artırabilir
Middleton, yapay zekânın demans gibi durumlarda bağımsızlığı artırabileceğine inanıyor: “Eğer insanlar yapay zekânın faydalarını hayatlarına dahil ederse, bu onların özsaygılarını ve özgüvenlerini koruyarak daha uzun süre bağımsız kalmalarını sağlar,” diyor. Bu tür bir teknolojinin sağlık sisteminin yükünü azaltabileceğini de vurguluyor.
Demans Hastalarına Destek Olabilecek Yapay Zekâ Tabanlı Uygulamalar
Demans hastalarının günlük yaşamlarına yardımcı olabilecek birkaç yapay zekâ tabanlı araç geliştirilmekte.
Simon: Günlük Hayatı Kolaylaştıran Bir Uygulama
Simon, coğrafi izleme ve makine öğrenimini kullanarak bir kullanıcının spesifik ihtiyaçlarını belirleyip onlara hatırlatmalar sağlıyor. Alzheimer Derneği araştırma direktörü Fiona Carragher, “Örneğin, uygulama kişinin bankada olduğunu algıladığında ona PIN numarasını hatırlatabilir,” diyor. Simon şu anda beta testinde.
Florence Projesi: İletişimi Güçlendirme Amacı
Bu alanda uzun süredir devam eden bir başka program da Florence Projesi. Florence Projesi, demans hastaları için faydalı iletişim teknolojileri geliştirmeyi amaçlıyor. Queensland Üniversitesi’nden insan odaklı bilişim profesörü Janet Wiles, bu projede hastaların aileleri ve bakım verenleriyle iletişimini güçlendirmeyi hedeflediklerini söylüyor. Proje ekibi, demans hastalarının ihtiyaçlarına göre şekillenen ve kullanımı kolay bir dijital günlük, müzik çalar ve fotoğraf ekranı geliştirmiş durumda.
Üç Temel Araç: Günlük, Müzik Çalar ve Dijital Fotoğraf Ekranı
Florence Projesi kapsamında geliştirilen bu cihazlar, demans hastalarının günlük yaşamlarını kolaylaştırmayı hedefliyor. Düğmeler gibi fiziksel elemanlar içeren bu cihazlar sade ve tek işlevli olacak şekilde tasarlanmış. Aynı zamanda, demans hastaları ve bakıcıları içeren bir Yaşam Tecrübesi Uzman Paneli’nin rehberliğinde geliştirilmiş.
Uzaktan Kontrol Özelliği
Bu cihazlardaki içerikler hem yerel hem de uzaktan güncellenebiliyor. Örneğin, bir akraba, demans hastasının izniyle müzik çaların çalma listesini uzaktan düzenleyebilir.
Kişiye Özel Bilgi Bankası Oluşturuluyor
Yapay zekâ, her bir kullanıcı için özel bir bilgi bankası oluşturmak amacıyla kişinin verdiği yanıtlar veya yaptığı sohbetlere dayalı olarak veriler toplar. Örneğin, günlük cihazı, yeni bir bakıcının fotoğrafını, geleceği saatle birlikte gösterebilir.
Demans Hastalarına Yönelik Güvenlik ve Gizlilik Önlemleri
Projede, veri gizliliği ve güvenlik büyük bir önem taşıyor. Prof. Wiles, “Demans hastaları için yanlış çalışan teknolojinin olumsuz etkisi, diğer insanlara kıyasla genellikle çok daha ağır olur,” diyerek bu konuda hassasiyet gösterilmesi gerektiğini belirtiyor.
Terapi Robotları: Hiro-chan ve Yapay Zekâ Tabanlı Sohbet Botları
Yapay zekâ tabanlı sohbet botları, terapi robotlarına da entegre ediliyor. Hiro-chan adı verilen yüzü olmayan, yumuşak bir terapi robotunun demans hastalarında stresi azalttığı gözlemlenmiş durumda. Şu anda robotlara ChatGPT’nin yanı sıra hoparlör ve mikrofon entegre edilmesi çalışmaları sürüyor.
Hiro-chan: Sadeliğin Gücü
Kyoto’daki İleri Telekomünikasyon Araştırma Enstitüsü’nden robotik uzmanı Hidenobu Sumioka, bakımevlerinde yapılan testlerde “beklenenin aksine daha basit bir diyaloğun daha fazla etkileşim sağladığını” belirtiyor.
İnsan Teması Her Zaman Öncelikli
Alzheimer Derneği’nden Fiona Carragher, “Yapay zekâ, demans bakımında insan temasının yerini almamalı; bunun yerine, hasta ve bakıcılar için fayda sağlayacak şekilde bakım sürecine destek olmalı” diyor.
Sosyal Etkileşim ve Demans
Florence Projesi’nde danışmanlık yapan emekli programcı Dennis Frost, demans hastaları için sosyal etkileşimin önemine dikkat çekiyor. “İnsan etkileşimi, yapay zekâ etkileşiminden daha öncelikli olmalı. Sonuçta, bir yapay zekâ yaşayıp yaşamadığımı umursar mı?” diyor.
Her Hastaya Uygun Kişiselleştirilmiş Çözümler
Middleton, yapay zekâ tabanlı çözümlerin büyük bir potansiyel taşıdığına inanıyor. Ancak demans hastaları için geliştirilen teknolojilerin her bireyin ihtiyaçlarına göre uyarlanabilir olması gerektiğini vurguluyor. “Demans hastası iki kişi birbirine benzemez,” diyor. “Bu yüzden geliştiriciler, demans topluluğunu genel olarak hedeflemek yerine, hastalığın spesifik aşamalarına ve bireyin yeteneklerine uygun ürünler geliştirmeye özen göstermelidir.”
haber oluşturulurken yararlanılan kaynak: BBC
