editor
Enflasyonun Gölgesinde Tüketici Alışkanlıkları: 2024’ün Gıda Harcama Trendi
Geçtiğimiz yıl yüzde 41,76 olarak açıklanan resmi gıda Enflasyonu, vatandaşın hızlı tüketim ürünleri harcamalarındaki artışın gerçek boyutunu tam olarak yansıtmaktan uzak. 2024 yılında market alışverişi yapan tüketicinin harcamaları yüzde 67 oranında artış gösterirken, bu büyük artış, gıda enflasyonunun hane ekonomisine etkisini gözler önüne seriyor.
Tüketici Harcamalarının Yeni Dağılımı
Alışverişe çıkan her tüketicinin harcadığı 100 TL’nin 83 TL’si gıda ve içeceklere giderken, kişisel bakım ürünlerine 9 TL, ev bakım ürünlerine ise 8 TL ayrıldı. Bu oranlar, gıdanın hane ekonomisindeki ağırlığının artmaya devam ettiğini gösteriyor. Diğer tüketim kalemlerine ayrılan payın nispeten sınırlı kalması, tüketicinin tasarruf alanını daraltıyor ve zorunlu harcamalara mahkum ediyor.
Alışveriş Sepetinin Büyümesi: İndirim Marketlerine Yoğun Yönelim
Ipsos’un ‘Hızlı Tüketim Ürünleri’ raporuna göre, 2022’de 88 TL olan ortalama Alışveriş Sepeti 2023’te yüzde 72 artarak 152 TL’ye ulaştı. 2024’te ise tüketicinin ortalama sepet büyüklüğü 229 TL’ye yükseldi. Bu rakamlar, son iki yılda market alışverişine ayrılan harcamaların yüzde 160 oranında arttığını gösteriyor.
Artan fiyatlar nedeniyle hanelerin alışveriş sıklığı 2024 yılı itibariyle tekrar artışa geçti. Haftalık ortalama 4 kez markete giden haneler, yılda toplam 219 defa alışverişe çıkarak geçen yıla göre 17 kez daha fazla markete gitti.
Bu dönemde en dikkat çekici değişim ise indirim marketlerine olan ilgide yaşandı. Hanelerin tüm harcamalarının üçte birinden fazlası bu marketlerden yapılırken, indirim marketlerinin pazar payı yüzde 34,7’den yüzde 36’ya yükseldi. Ciro bazında ise indirim marketleri yüzde 72, ulusal market zincirleri ise yüzde 69 büyüdü.
Markalı Ürünler Tercih Edildi, Bazı Temel Gıdalarda Tüketim Azaldı
Tüketiciler, alışverişlerinde Markalı Ürünleri tercih etmeye devam etti. Ortalama bir hane, her 100 TL’lik harcamanın 54 TL’sini markalı, 24 TL’sini açık, 22 TL’sini ise market markalı ürünlere ayırdı.
Ancak, bu tercihlerdeki genel görünüm, temel gıdalardaki tüketim alışkanlıklarının değiştiğini gösteriyor. Geçen yıl beyaz et alışverişi yüzde 3, yoğurt alışverişi yüzde 2, kağıt ürünleri ise yüzde 8,3 oranında azaldı. Bu veriler, tüketicinin belli kategorilerde tasarrufa gitmek zorunda kaldığını ve bazı temel ihtiyaçların ikinci plana itildiğini gösteriyor.
Özellikle kırmızı etin en çok tercih edilen ilk 20 gıda kategorisi arasında yer almaması, gelir seviyesindeki erimenin haneleri nasıl etkilediğini gözler önüne seriyor.
Tüketici Davranışları Ekonomik Gerçekliğin Aynası
2024 verileri, türk hane halkının tüketim alışkanlıklarının köklü bir değişime uğradığını gösteriyor. Hane başına düşen market harcamaları artarken, zorunlu ihtiyaçlar dışındaki kategorilere daha az pay ayrılıyor. Enflasyon ve gelir seviyesindeki düşüş, tüketicileri indirim marketlerine ve markalı ürünlere daha fazla yöneltirken, temel beslenme alışkanlıklarında da belirgin bir kaymaya yol açıyor.
Bu değişimler, ekonomik istikrarın tüketici davranışlarına etkisini anlamak için kritik birer göstergedir. Gelecek dönemde tüketici harcamalarının nasıl bir seyir izleyeceği, enflasyonun düşürülebilmesi ve alım gücünün desteklenmesine bağlı olacaktır.
