Ömür Çelikdönmez
Fransa’da hükümet düştü. Ekonomik kriz, Ukrayna savaşı, İsrail’in Lübnan’a saldırısı, göçmen sorunu derken beklenen gerçekleşti. Ancak Fransız devlet geleneği, ülkenin çıkarları ve güvenlik tehdidi konularında refleks geliştirebiliyor.
Fransa’nın emperyalist vizyonu
Fransız ordusu, ülkenin sömürüye dayalı çıkarlarını savunmak için tüm stratejik alanlarda faaliyet gösteriyor. Fransız ordusu, özellikle Lübnan’ın güvenliğine ve istikrara yönelik desteği sağlamak amacıyla zaman zaman geçici askeri varlık bulunduruyor. Paris ve Beyrut hükümetleri arasında anlaşmalar gereği Fransa’nın Lübnan nezdindeki Askeri Ataşesi, ikili savunma işbirliği mutabakatı kapsamında savunma misyonunu yönlendirir, eylemini koordine eder ve yürütür.
Fransa, Lübnan ile tarihi bağlara sahip olduğundan, BM’nin Lübnan’daki barışı koruma operasyonlarına ısrarla katılıyor. Çünkü Lübnan’ı eski sömürgesi olarak görüyor. Fransa, Birleşmiş Milletler Geçici Lübnan Gücü (UNIFIL) kapsamında Lübnan’da barışı koruma görevleri üstlenmiş ve askeri birlikler göndermiştir. UNIFIL, Lübnan topraklarında, İsrail sınırında görev yapıyor ve Fransa da bu misyona önemli katkı sağlıyor.
02 Eylül 2024 tarihi itibarıyla UNIFIL’in gücü, 50 asker katkısında bulunan ülkelerden toplam 10.058 barış gücü askerinden oluşmaktadır: Fransa’nın UNIFIL bünyesinde Lübnan’da 673 askeri bulunmaktadır ve 1.068 asker bulunduran İtalya’dan sonra ikinci sıradadır. Bu nedenle İsrail ordusunun, Lübnan’ın güneyinde görevli Birleşmiş Milletler Lübnan Geçici Barış Gücü yerleşkesine ve buradaki BM askerlerine saldırması, yol kazası veya rastlantı değil, tamamen planlı bir operasyondur.
Fransa ordusu komutanlarının Lübnan vurgusu
2021’de Fransa Ulusal Donanma Genelkurmay Başkanı Amiral Pierre Vandier, “Gelecekte Fransa’yı dünyanın belirli bölgelerinden, özellikle de topraklarımızın olduğu bölgelerden çıkarma girişimini hayal edebiliriz.” demişti.
Fransız Kara Kuvvetleri Komutanı General Pierre Schill birkaç hafta önce Kasım ayının ortalarında Paris’teki Harp Okulu’nda yaptığı konuşmada Fransız subaylara, Soğuk Savaş’ın sona ermesinin ardından “şekillendirdiğimiz” dünyanın “parçalanmakta olduğunu” söyledi ve ekledi: “Ortamın istikrarsızlığı bizi ciddi düşünmeye zorluyor. Yarın Ukrayna ya da Lübnan’a verilecek güvenlik garantilerinde rolümüzün ne olacağını kim bilebilir? Amacımız gözdağı vermek, korkutmak.”
Kasım 2024’te Fransız Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı General Thierry Burkhard ise Le Figaro’ya yaptığı açıklamada Fransa’nın NATO ile yakın işbirliği içinde Ukrayna, Yakın Doğu, Afrika ve Hint-Pasifik bölgesine asker göndermeye hazır olması gerektiğini söyleyerek, “Tüm bu kriz bölgelerinin kendine has özellikleri var ve hangisine öncelik vermemiz gerektiği açık değil. Tüm bu alanları yönetmeliyiz… Bu da küresel bir vizyon ve her şeyden önce müttefiklerimizle koordinasyon içinde hareket etmeyi gerektiriyor. Hiçbir ülke bu krizleri tek başına yönetemez.” demişti.
İsrail Hizbullah Savaşı’nın Suriye yansıması
Suriye devletinin yanında savaşan Hizbullah üyelerinin geri çekilip İsrail’e karşı son savaşta bulunmak üzere Lübnan’a dönmeleri, rejim muhaliflerini bu boşluğu doldurmaya yöneltti. Kuzey Suriye’de Suriye devletine karşı çatışmalar, ABD ve Fransa’nın sponsorluğunda İsrail ile Hizbullah arasında imzalanan ateşkes kararının açıklanmasının ardından başladı.
Lübnan’daki ateşkes, İran’ın bölgesel stratejisine büyük bir darbe vurdu. İsrail ordusunun benzeri görülmemiş bir şekilde orantısız güç kullanması stratejik ortamı değiştirdi ve Tahran’ın bağlantılı çatışmalar yoluyla İsrail’i vurma umutlarını sona erdirdi. Hizbullah ve müttefiki İran stratejik bir gerileme yaşadı. Amaçları, İran’ın nüfuz sahibi olduğu tüm bölgesel savaş alanlarını birbirine bağlayarak İsrail’e zarar vermek ve alt etmekti. Ancak İsrail, bu hedefi oldukça başarılı bir şekilde, silah gücüyle engelledi. Türkçe tabirle “zor oyunu bozdu.”
ABD ve Fransa’nın gözetiminde Lübnan ve İsrail hükümetinin imza koyduğu anlaşmaya göre, Hizbullah Litani Nehri’nin güneyindeki güçlerini geri çekecek; İsrail de önümüzdeki 60 gün içinde güney Lübnan’daki askerlerini “kademeli olarak” geri çekecek. Washington, Hizbullah’ı doğrudan müzakere edemeyeceği bir “terör örgütü” olarak tanımladığı için, Hizbullah anlaşmanın resmi bir tarafı bile değil.
Lübnan anlaşması, Washington ve İsrail’in yeni elde ettikleri nüfuzu Filistin krizini çözmek için nasıl kullanabileceklerini gösteriyor. Ulaşılabilir bir siyasi hedefi güvence altına almak için diplomasiyi kararlı askeri güç ve doğru istihbaratla desteklemenin hayati öneme sahip olduğu anlaşıldı.
ABD-İsrail tarafının Lübnan ateşkes anlaşmasına ilişkin gizli bir maddesinin İran İslam Cumhuriyeti’ne odaklandığı bildiriliyor. ABD, İran’ın bölgeyi istikrarsızlaştırmasını, Lübnan’da bir üs kurmasını veya anlaşmanın ilkelerini doğrudan veya vekilleri aracılığıyla baltalamasını önlemek için İsrail ile birlikte çalışmayı taahhüt ediyor.
Bu anlaşma öyle kolay gerçekleşmedi. ABD’nin Fransa’ya, Netanyahu’nun tutuklanmayacağı yönünde açıklama yapmazsa anlaşmanın bir parçası olmayacağını ilettiği belirtildi. Tel Aviv, tutuklama emrine uymaktan vazgeçmeden Fransa’nın kuzeydeki (Lübnan) anlaşmaya katılımını kabul edecek değildi. Sonuçta Paris, Lübnan anlaşmasında söz sahibi olmak için geri adım atmak zorunda kaldı.
İsrail Lübnan’da Fransa’yı zora soktu
İsrail’in Lübnan’a kara harekâtı düzenlemesinin ardından üzerindeki uluslararası baskı önemli ölçüde arttı. Gazze’deki katliama yeterince tepki göstermeyen pek çok Batılı ülke, Lübnan’daki gerilimi tırmandırıcı tutumu nedeniyle İsrail’e baskı yaptı.
Örneğin Fransa, bölgesel gerilimi önlemek için İsrail’e silah satışının yasaklanması çağrısında bulundu. Fransa, İsrail’in önde gelen silah tedarikçilerinden biri olmasa da, Avrupa Birliği’nde kilit bir oyuncu olması ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimi üyesi olması nedeniyle, Gazze’deki çatışmaya siyasi bir çözüm bulma yönündeki uluslararası çabalar arasında önemli bir etkiye sahip.
1978’den beri Lübnan’da bulunan Fransa, Lübnan’daki Birleşmiş Milletler Geçici Gücü’ne (UNIFIL) katkıda bulunan başlıca ülkelerden biridir. Fransa’nın uluslararası güce katılımının adı olan DAMAN Harekatı kapsamında Lübnan’da 700’e yakın asker konuşlandırılıyor. Fransız birliği esas olarak, tüm UNIFIL eylem alanı boyunca konuşlandırılmış tüm birliklerin yararına çok hızlı bir şekilde müdahale edebilen Kuvvet Komutanı Yedeği’ni (FCR) silahlandırıyor.
Macron Lübnan’a destek sağlıyor
Fransa, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un İsrail saldırıları nedeniyle bir milyondan fazla insanın yerinden edildiği Lübnan’a “büyük yardıma” ihtiyaç duyulduğunu söylemesinin ardından ülkeye 100 milyon avro (108 milyon dolar) destek sağlama sözü verdi.
Fransa, Lübnan Başbakanı Mikati’nin Paris temasları sırasında orduyu genişletme çabaları sırasında Lübnan’a 108 milyon dolarlık yardım taahhüdünde bulundu. Ayrıca askeri ve sivil yetkililer, Lübnan’ın güney sınırını güvence altına almak için tarihi bir konuşlanma girişiminde bulunması halinde Beyrut’a yardım etmeye hazır olduklarını ifade ettiler.
Fransa ordusu Lübnan’da misyon peşinde
Hizbullah’ın kendisini yeniden silahlandırmamasını veya askeri yapısını yeniden inşa etmemesini garanti altına almak için Lübnan’da bir gözetim mekanizması kurulmasını sağlamak üzere Fransa ordusu, Lübnan’a çıkabilir.
Çünkü ateşkes anlaşmasına göre sınıra 10.000’e kadar Lübnan askeri konuşlandırılacak; ABD, Fransa ve diğerleri ise Lübnan ordusunun yeteneklerini iyileştirmeye yardımcı olacak. ABD ayrıca anlaşmanın uygulanmasını izlemek için istihbarat sağlayacak ve herhangi bir ihlalin derhal ele alınacağı komiteye başkanlık edecek.
ABD’nin, ihlallerin geri çevrilmemesi halinde İsrail’e askeri müdahalede bulunabileceği yönünde güvence verdiği bildiriliyor. Fransa’nın hükümet krizi ile boğuştuğu dönemde Lübnan’a asker gönderme sorununu nasıl çözeceği merakla bekleniyor.
Kısmi Kaynakça
https://www.wsws.org/tr/articles/2024/11/30/hnsz-n30.html
https://www.defense.gouv.fr/operations/operations/operation-daman
https://turkish.aawsat.com/dünya/5087441-lübnan-cumhuriyetin-sancıları
https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/how-end-war-gaza-lessons-lebanon
https://turkish.aawsat.com/opinion/5087770-suriye-açık-ve-net-zamanda-gizemli-bir-mesaj
https://www.israeltoday.co.il/read/secret-iranian-clause-included-in-us-lebanon-deal-guarantees/
https://www.chathamhouse.org/2024/11/ceasefire-lebanon-has-dealt-huge-blow-irans-regional-strategy
https://apnews.com/article/france-government-crisis-no-confidence-26555d5c435340bd97f422942f258a0e
https://www.reuters.com/world/europe/french-lawmakers-set-vote-ousting-prime-minister-barnier-2024-12-04/
https://www.aa.com.tr/tr/dunya/israil-basinina-gore-fransa-lubnanda-ateskesteki-rolu-dolayisiyla-netanyahuyu- tutuklamayacak/3406655
https://www.opex360.com/2024/11/04/general-burkhard-larmee-francaise-nest-pas-taillee-pour-aller-faire-la-guerre-dans-la-zone-indopacifique/
https://www.lefigaro.fr/international/general-thierry-burkhard-au-figaro-en-cas-de-desengagement-americain-la-defense-europeenne-s-adaptera-20241110
https://www.bfmtv.com/economie/entreprises/defense/la-france-promet-au-liban-de-lui-donner-plusieurs-dizaines-de-vehicules-blindes_AV-202311060495.html
