Azerbaycan-Rusya İlişkilerinde Gerginlik: Karşılıklı Operasyonlar ve Diplomatik Çıkmaz

Azerbaycan ile Rusya arasındaki ilişkiler, son dönemde ciddi bir gerilim evresine girmiş durumda. Rus okullarının kapatılması, vatandaşların karşılıklı tutuklanması ve art arda gelen diplomatik restleşmeler, iki ülke arasındaki tarihi bağların zayıfladığını ve bölgesel güç dengelerinin yeniden şekillendiğini ortaya koyuyor. enerji güvenliği ve jeopolitik ittifakların da devreye girmesiyle Azerbaycan-Rusya ilişkileri kritik bir dönemeçte.

Tarihsel Bağlar ve Güncel Gerilim

Azerbaycan ve Rusya, Sovyetler Birliği geçmişinden gelen derin bağlara sahip. Ancak özellikle Dağlık Karabağ çatışması sonrası Azerbaycan’ın Batı ile yakınlaşma politikaları, bu ilişkileri zorlamaya başladı. Son olarak Rus okullarının kapatılması, karşılıklı vatandaş tutuklamaları, Ukrayna Devlet Başkanı Zelensky’nin Azerbaycan’a desteği ve Rosatom’un Akkuyu’daki hisse satış süreci, ilişkilerde yeni bir kırılma anına işaret ediyor. Peki bu gelişmeler tarafları nereye sürükleyecek?

Rus Okullarının Kapatılması: Kültürel Hamle mi, Siyasi Mesaj mı?

Azerbaycan hükümeti, ülkedeki Rusça eğitim veren okulları kademeli olarak kapatma kararı aldı. Eğitim Bakanı Emin Amrullayev, bu adımı “Azerbaycan dilini güçlendirme ve tüm vatandaşların anadilinde nitelikli eğitime erişimini sağlama stratejisinin parçası” olarak tanımladı. Ulusal kimliğin güçlendirilmesi hedeflense de, Rusça konuşan toplulukların tepkisi ve eğitim kalitesine ilişkin kaygılar sürecin sancılı geçebileceğini gösteriyor.

Aynı zamanda bu karar, Moskova’ya dolaylı bir mesaj olarak okunabilir. Azerbaycan, Rus etkisinden sıyrılarak kültürel bağımsızlığını vurgulamak istiyor. Ancak bu yaklaşım, ilişkilerdeki tansiyonu daha da yükseltebilir.

Karşılıklı Tutuklamalar: Diplomatik Satranç

Azerbaycan’da bazı Rus vatandaşlarının tutuklanması, ilişkilerdeki gerilimi artıran önemli bir gelişme oldu. Sputnik ofislerine yönelik baskınlar ve yedi kişinin gözaltına alınması, diplomatik bir krize yol açtı. Azerbaycan makamları bu kişileri siber suçlar ve uyuşturucu kaçakçılığıyla ilişkilendirirken, gözaltıların zamanlaması siyasi bir mesaj içerdiği yönünde yorumlandı. Buna karşılık Rusya, Azerbaycanlı iş adamı Yusif Khalilov’u Voronezh’de gözaltına aldı. Dışişleri Sözcüsü Maria Zakharova, “Vatandaşlarımızın haklarını korumak için gerekli adımları atacağız” açıklamasında bulundu. Böylece taraflar arasında adeta bir “kısasa kısas” süreci başlamış oldu.

Zelensky’nin Açıklamaları: Yeni İttifaklar mı Şekilleniyor?

Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky’nin Azerbaycan’a destek veren açıklamaları dikkat çekici. İlham Aliyev ile yaptığı görüşmede, “Rusya’nın Azerbaycan vatandaşlarını tehdit ettiği bir ortamda Ukrayna’nın desteği” ifadesini kullanan Zelensky, dolaylı olarak yeni bir stratejik ittifakın sinyalini verdi. Ancak Azerbaycan’ın Rusya-Ukrayna savaşı bağlamında taraf haline gelmesi, ileride daha büyük sonuçlar doğurabilir.

Rosatom’un Akkuyu Satışı: Ekonomik Gerekçe mi, Siyasi Manevra mı?

Rusya’nın nükleer enerji şirketi Rosatom’un, Türkiye’de inşa ettiği Akkuyu Nükleer Santrali’ndeki yüzde 49’luk hissesini elden çıkarmak için Türk ve yabancı yatırımcılarla görüşmelere başlaması da dikkatle izleniyor. Resmî açıklamalar bu hamleyi ekonomik gerekçelerle ilişkilendirirken, bazı uzmanlar bu kararın Azerbaycan-Rusya hattındaki gerilimle doğrudan bağlantılı olabileceğini savunuyor. Zira Akkuyu, yalnızca Türkiye’nin enerji güvenliği değil, aynı zamanda bölgesel güç dengeleri açısından da stratejik bir öneme sahip.

Sonuç: Gerilim mi Derinleşecek, Yoksa Diplomasi mi Kazanacak?

Azerbaycan-Rusya ilişkileri, şu an kırılgan bir zeminde ilerliyor. Eğitim alanındaki adımlar, karşılıklı tutuklamalar, bölgesel ittifaklara dair sinyaller ve enerji yatırımlarındaki değişimler, taraflar arasında derin bir güvensizlik olduğunu ortaya koyuyor. Azerbaycan, ulusal egemenliğini ve kültürel kimliğini koruma arzusunda haklı. Ancak ilişkilerin tamamen kopması, her iki taraf için de ciddi maliyetler doğurabilir.

Bu noktada, başta Türkiye olmak üzere bölgedeki diğer aktörlerin arabuluculuk ve diplomasiye yönlendirme rolü kritik olabilir. Aksi halde, bu gerilim bölgesel dengeleri daha da sarsacak bir krize dönüşebilir.

Bu gelişmeler, Azerbaycan-Rusya ilişkilerinin artık yalnızca iki ülkeyi değil, tüm Kafkasya bölgesini etkileyecek potansiyele sahip olduğunu gösteriyor. Diplomasi masası hâlâ açık; bu masadan kalkmak, sadece iki başkent için değil, tüm bölge için tehlikeli sonuçlar doğurabilir.

Kaynaklar: