Kolektif Narsisizm Nedir? Kolektif Narsisizmin Özellikleri

Kolektif narsisizm, bir grubun (millet, din, siyasi parti, etnik topluluk, taraftar grubu vb.) üyelerinin, kendi gruplarını abartılı bir şekilde üstün, önemli ve ayrıcalıklı görmeleri; bu üstünlüğün dışarıdan yeterince takdir edilmediğine ya da tehdit edildiğine dair sürekli bir hassasiyet ve kırılganlık içinde olmaları durumudur.

Kolektif Narsisizmin Özellikleri:

• Abartılı Grup Değeri: Kişiler, ait oldukları grubun diğerlerinden daha değerli ve haklı olduğuna inanır.

• Dış Onay Arayışı: Grup, dışarıdan övgü ve onay bekler; yeterince takdir görmediğinde ise saldırgan ya da mağdur bir tutum sergiler.

• Kırılgan Kimlik: Eleştiri veya reddedilme, bireysel narsisizmde olduğu gibi grupta da öfke, paranoya ve savunmacılığa yol açar.

• Dış Gruba Düşmanlık: “Biz” ve “onlar” ayrımı güçlenir; dış gruplara karşı önyargı, komplo teorileri ve hatta saldırganlık ortaya çıkabilir.

Nedenleri ve Sonuçları:

• Tarihi Travmalar: Toplumsal aşağılanma, savaşlar, mağduriyet anlatıları, kolektif narsisizmi körükleyebilir.

• Liderler ve Propaganda: Siyasi liderler, kolektif narsisizmi kullanarak toplumu mobilize edebilir, kutuplaştırabilir.

• Toplumsal Sonuçlar: Bu durum, toplumsal barışı, demokrasi kültürünü ve karşılıklı güveni zayıflatır; kutuplaşmayı ve çatışmayı artırır.

Farkı Nedir?

Bireysel narsisizmde kişi kendi önemini abartırken, kolektif narsisizmde birey, “ben” yerine “biz” üzerinden bir üstünlük ve değer arayışına girer.

Kısa örnekler:

• “Bizim milletimizin zekâsı herkesten üstündür.”

• “Dünya bize düşman, bizi kıskanıyorlar.”

• “Takımımızı herkes kıskanıyor, ondan bu kadar saldırıyorlar.”

Kavramın Kaynağı:
Kolektif narsisizm kavramı, sosyal psikolojide özellikle Agnieszka Golec de Zavala gibi isimler tarafından detaylı olarak araştırılmıştır.

Kolektif Narsisizm: Patolojik-Psikoloji Açısından

Kolektif narsisizm, patolojik (hastalık düzeyinde) bir toplumsal benlik algısı bozukluğudur. Bireysel narsisizmin grup düzeyine taşınmış hâli olarak kabul edilir. Yani kişi, “ben” yerine “biz” diyerek, grubunun (ulus, mezhep, parti vs.) değeri ve üstünlüğü konusunda abartılı, aşırı duyarlı ve kırılgan bir tutum sergiler.

Patolojik Yönleri:

• Grup kimliğinin şişirilmesi: Normalde sağlıklı olan “aidiyet” duygusu aşırı boyuta çıkar.

• Grubun eleştirilmesine tahammülsüzlük: Her türlü eleştiri, saldırı olarak algılanır.

• Dış gruba düşmanlık: ötekileştirme, komplo düşünceleri, saldırganlık ve paranoya gelişir.

• Onay ve takdir bağımlılığı: Dışarıdan gelen en küçük takdir veya eleştiri, abartılı tepkilere yol açar.

Psikopatolojik Sonuç:
Bu durum toplumsal nevroz, yaygın anksiyete, grup temelli agresyon, hatta kitlesel psikopatolojiye kadar varabilir.

Kısacası:
Kolektif narsisizm, patolojik bir savunma mekanizması olarak hem bireyin hem toplumun gerçeklik algısını bozar, sosyal ilişkileri ve demokratik kültürü tehdit eder.